Төлеби: «Діни экстремизм – бейбітшілік пен тұрақтылыққа төнген қауіп»

«Діни экстремизм – бейбітшілік пен тұрақтылыққа төнген қауіп» атты іс шара Е.Сарманов атындағы гуманитарлық агро-экономикалық колледжінде өтті. Іс шараны директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Б.Құдайбергенов ашып беріп, аудандық терроризмге қарсы комиссия хатшысы И.Марин, ауданымыздың теологы, дінтанушы маманы Ж.Битанов, Сайрам ауданы ішкі саясат бөлімібас маманы М.Бақтиярұлы, Ақсукент ауылдық округі әкімі аппаратының бас маманы С.Ештаев және Сайрам ауданы Полиция басқармасының Жергілікті полиция қызметі бөлімінің ювеналдық полиция тобының инстпекторлары Ш.Саипов, Б.Ақбердінің қатысуымен өтті. Дүние жүзінде болып жатқан оқиғаларға талдау жасалып, барынша діни сауаттылықты арттыруға шақырды. Діни экстремизммен күреспес бұрын, оның алдын алудың маңызды екенін айта кеткен жөн. Себебі, діни экстремистік топтардың идеологиясымен теріс жолға түскен адамдардың санасын қайтадан қалпына келтіруге көп күш жұмсалады және көп ретте бұл жұмыстардың нәтижесі өте қиын болады. Осындай оқыс оқиғалардың алдын-алу үшін не істеу қажет деген сұрақтың жауабын оқушылармен біріге отырып, талқылады. Студенттер тақырып аясында пікірлерін де ортаға салды.

Бүгінгі өткізілген іс шарадан колледж студент жастары дін, әдет — ғұрып, діни экстремизм тақырыбында біраз мәлімет алды деп ойлаймыз.

Дін мен мемлекет бір-бірінен еш уақытта бөлінуі мүмкін емес.  Дінді адамсыз, адамды имансыз елестету мүмкін емес. Сондықтан да екеуі ұдайы бір-бірімен қарым-қатынаста болатыны белгілі.

Баршамызға белгілі көптеген мемлекеттер теократиялық және зайырлы сипатта негіз алады. Теоркартариялық мемлекеттер басымдылықты дінге беру арқылы өмір сүреді.  Зайырлы мемлекет дегеніміз дін мен мемлекеттің бір-біріне жанасуынсыз жүзеге асатын ұстаным. Зайырлы мемлекеттің адамдары қай дінде, қай тілде, қандай дәстүрді ұстанатындығын өзі біледі. Алайда, белгілі бір нормативтік жүйеге бағынады. Зайырлы мемлекет сипаттамасын және заңын жазасың.

Діни экстремизм дегеніміз – саяси күштердің өз мақсаттарына жету үшін дін атынан мемлекетке қарсы жасалған немесе бағытталған күресі. Сөйтіп, олар өз билігін орнатуға немесе айтқанын орындатуға ұмтылады. Дінімізді бұрмалап әртүрлі жаңалықтарды енгізіп, дінімізден, тілімізден, ділімізден, мәдениетімізден, қазақты қазақ етіп көрсететін салт-дәстүрімізден, ұлттық құндылықтарымыздан айырып, халық арасында араздық, дұшпандық, жеккөрушілік, тасбауырлық тудырып, ынтымағынан, бірлігінен айырып, ұмыттырғысы келгені, түрлі ағымдардың өте белсенді түрде жұмыс жасап жатқандығы – осының дәлелі. Сонымен қатар,  көптеген діни ағымдардың пайда болуына байланысты, қоғамда кері саяси ұғымдардың пайда болуы, адамның сана сезімін улайтын, әлемдік діндердің атын жамылып теріс бағыт беретін діни секталардың экстремалды түрде қаптауы халыққа зиянын тигізіп жатыр.

Экстремизмнің белгісі адамның надандыққа, көрсоқырлыққа негізделген өз көзқарасы, пікірінің орындалуын табанды түрде талап етуі. Мұндай адамдар басқа көпшіліктің қажеттіліктері мен ақиқи жағдайын түсінбейді немесе түсінгісі келмейді. Сол себепті, халықтың арасында діни сауаттылықты арттыру керек. Дінге қызыққан жастарға діни оқу орындарында немесе мешіт имамдарынан сабақ алуды қадағалау қажет. Халық арасында діни сауаттылықты арттыру тұрғыдан жалпы кездесуді көп ұйымдастыру дәстүрлі діни бағытын қалыптастырады деген сеніміміз мол.

Экстремизмнің алдын алу үшін ұлттық салт-дәстүрді дәріптеу. Қазақ халқы ежелден ұрпағын ержүрек, қайсарлыққа,  басқаның ала жібін аттамайтын адалдыққа, өзі түгіл астындағы мінген атына доңыздың басқан жерінен шөп жегізбеген тазалықты, қазақ мәдениетінде тау халықтарының дархандығы, кеңпейілділігі, жер жылжыса да жылжымайтын сабырлылығы, сөз тапқанға қолқа жоқ деп аталы сөзге тұрып азаматша іс тындырған бегзаттық жатыр. Қолына су құйған жас балаларға ақсақалдардың таудай бол деп бата беретініде осындай қазақ ұлты әрқашан тауға ұқсағысы келген асқақ арманына болса керек. Қазақ мәдениетінде отбасы институтында «әке асқар тау, ана мөлдір бұлақ, бала жасыл құрақ» деген түсінікте осы арманмен сәйкескен ұлы түсінік. Бұлардың барлығы дәстүрге сіңіп етене арласып кеткен дүниелер. Ал Ислам діні ешқашан кез-келген ұлттың тілі мен діліне, дәстүрі мен әдет-ғұрпына шектеу қоймайтын бейбіт дін екенін білеміз. Біздің ұлттық салт-дәстүрлеріміз ислам келгенге дейінгі 14 ғасыр бұрын қалай болса, исламды қабылдағаннан кейін де солай қала берді, бұдан кейінде осылай қала бермек. Себебі біздің ұлттық дәстүрлеріміздің ешқайсының ислам дінінің негізі саналатын бес парызы мен алты иман шартына, жеті үлкен күнә мен мұсылман баласы жасауына рұқсат етілген барлық салих амалдардың ешқайсысына қайшы келмейді.

Діни ұйымдар өз тарапынан мемлекет пен мемлекеттік мекемелердің істеріне, саяси өмірге араласа алмайды, түрлі саяси партияларды ұйымдастырумен айналыса алмайды, олардың жұмыстарына араласа алмайды, діни ұйымдар ретінде мемлекетті басқару сайлауына қатыса алмайды, қандай да бір діни ұйымнан өз депутаттығына кандидатын ұсына алмайды немесе мемлекеттік органдарға сайлауды қаржыландыра алмайды. Бірақ, азамат ретінде, жеке тұлға ретінде, басқа азаматтар сияқты сайлауға қатыса алады, кез-келген саяси партияның мүшесі бола алады. Зайырлы мемлекетте азаматтардың құқықтары ешқандай дінмен немесе діни нанымдармен байланысты емес. Осыған байланысты, мемлекеттік қызметшінің қандай да бір діни нанымды ұстануға құқығы бар екенін ерекше атап өткім келеді. Бірақ өзінің қызметтік жағдайын пайдаланып, кез-келген конфессияға артықшылық беруге жол берілмейді.

Экстремизмнің жоғары айтылған мәселелерден бөлек алдын алу шаралары:

—         Келешек ұрпаққа рухани тәрбие беру;

—         Халықтың тұрмыс деңгейін арттыру;

—         Жастарға салт-дәстүрді үйрету;

—         Жастарға ұлттық құндылықтар мен ұлттық тілді дәріптеу.

Қорыта айтқанда, қазіргі уақытта қоғамда өзекті болып жатқан мәселелердің бірі. Экстремизмнің алдын алу үшін жоғарыда айтқандай, халықтың арасында діни сауаттылықты арттыру ең маңызды міндеттердің бірі. Сондай-ақ, болашақ жастарға қазақтың ұлттық құндылықтары мен салт-дәстүрді дәріптеу керек. Осыншама кең байтақ жерді сақтап қалу үшін тарихты, дінді, тілді сақтап қалу басты міндеттеріміздің бірі болып саналады.