АДАМ САУДАСЫ — ҚЫЛМЫС

Адамды саудаға салу – бүгінгі күні қылмыстың дәл осы түрі ғаламдық проблемаға айналып, жұмыр жер бетіндегі барша жұртты толғандырып отыр. Сондықтан әлем елдері қоғамды шырмаған қылмыстың осы түрімен бірлесіп күресуді қолға ала бастады.

Адам саудасы – бүгінгі күні басты проблемаға айналған қылмыс түрі екені баршамызға мәлім. Сондықтан  қылмыстың осы түрімен бірлескен түрде күресуіміз керек.
Құқық қорғау органдарының келтірілген мәліметіне жүгінсек, адам саудасына байланысты қылмыс жылдан жылға артып келеді. Бұл қылмыстың құрбаны — балалар, жасөспірімдер, қыздар, тіпті ер азаматтар екен.
Сонымен қатар халыққа Instagram, Facebook және WhatsApp әлеуметтік желілер  арқылы адам саудасына байланысты оның ішінде: адам саудасының  құрбаны  болудан қалай сақтану, кездейсоқ немесе таныс  адамдардың  шетелдегі  жұмыс,  оқу немесе неке туралы   ұсыныстарынан сақтану,  ешбір жағдайда  құжаттарды ешкімге сеніп тапсырмау жөнінде видеороликтер кеңінен таратылып отырады.

Мамандар кеңесі

Мұндай жағдайға тап болмас үшін мамандар мынадай кеңес береді. Құжатты бөгде адамға бермеу, жұмыс туралы күмәнді ұсыныстан бас тарту, басқа қалаға немесе елге шыққан кезде құжаттың көшірмесін туысқанға қалдырып, өзіңіздің қай жерде екеніңізді хабарлап отыру, өзіңіз баратын елдегі Қазақстанның дипломатиялық мекемелеріне байланыс дерегін қалдыру.

Еліміздің әр өңірінде адам саудасынан зардап шеккендерге тегін жәрдем беретін үкіметтік емес ұйымдар бар. Олар құжатты қалпына келтіруге, уақытша тұратын баспана беруге және басқа да әлеуметтік көмек көрсетуге дайын.

Таныс немесе шетелдік ұйымдар сізге шетелде жұмыс жасауды ұсынады. Бұл жағдайда, осы материалда адам саудагерлерінің «желісіне» түсіп кетпеу үшін бірнеше кеңестерді орындау қажет.

Адам саудасының нысандары

Адам саудасы (адам саудасы) миф емес.

Сол қылмыстың сұмдық түрлері:

• жыныстық қанау,
• мәжбүрлі еңбек,
• қылмыстық қанау,
• қарыздық міндеттеме,
• балалар еңбегін қанау,
• «тұрмыстық» құлдық,
• қайыр сұрауға мәжбүрлеу,
• қарулы құрылымдарда адамдарды күш қолдану,
• бала асырап алу мақсатында балаларды сату,
• органдар мен тіндерді трансплантациялау үшін адам саудасы.

Көлік құралдарының барлық түрлеріне ортақ қасиеттер — құрбандар бостандық құқығынан айырылады, зорлық-зомбылық пен қоқан-лоққымен жұмыстарды немесе қызметтерді орындауға мәжбүр етеді.

Адамдар құлдыққа әр түрлі жолмен түседі.

Негізінен, адамдар лайықты жалақымен жақсы жұмыс ұсыныстарына, өмір сүруге қолайлы жағдайларға, жұмыс таңдау құқығына, тіпті үйленуге немесе жоғары білім алуға азғырылады.

Адам саудасының құрбаны болмауға арналған кеңестер

• Шетелде жұмыс ұсынатын агенттіктің Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі заңды түрде лицензия алғанына көз жеткізіңіз.
• Шетелге барар алдында еңбек келісімшартын жасаңыз. Сізге қол қоюға ұсынылатын келісімшартты мұқият оқып шығыңыз, түпнұсқалардың бірі сіздің қолыңызда қалуы керек. Сізді шетелге жіберетін фирмаға қатынасы жоқ заңгермен кеңесіңіз. Келісім-шартта жұмыстың шарттары, сондай-ақ тұру, ақы төлеу және медициналық сақтандыру шарттары қарастырылуы тиіс.
• Жұмыс визасын алыңыз, туристік виза сізге жұмыс істеу құқығын бермейді. Сіз барғалы отырған елшіліктен осы жұмыс түріне жұмысқа орналасу мүмкіндігі туралы сұраңыз.
• Медициналық сақтандыруды алыңыз.
• Барлық құжаттарыңыздың, визалардың, төлқұжаттардың кем дегенде екі данасын жасаңыз, бір данасын өзіңізбен алыңыз, екіншісін туыстарыңызға қалдырыңыз — бұл сіздің қолыңыздан құжаттарыңызды тартып алған немесе құжаттарыңызды жоғалтқан кезде көмектеседі.
• Туыстарыңызға қайда және кіммен бара жатқаныңызды айтыңыз, телефон нөмірлерін, тұрғылықты жеріңізді қалдырыңыз. Отбасыңызбен келісіңіз, егер сіз белгілі бір уақытта қоңырау шалмасаңыз, бұл сізге қауіп төніп тұрғандығын білдіреді.
• Кетер алдында сіз кіретін елде сізге көмектесе алатын ұйымдардың мекенжайы мен телефон нөмірлерін біліп, есте сақтағаныңыз жөн. Бұл Қазақстан Республикасының дипломатиялық өкілдіктері, үкіметтік емес ұйымдар, сондай-ақ жұмыспен қамту еліндегі көші-қон жөніндегі халықаралық ұйымның кеңселері.
• Және, әрине, сіз баратын елдің тілін, сіздің мамандығыңыз сәйкес келетінін, таңдалған жұмысқа қойылатын біліктілік және т.б.
• Егер сіз «құл саудасының» құрбаны болсаңыз, бірақ қашып кетсеңіз, консулдығыңыздан немесе басқа елді мекеннен қолдау іздеңіз.

Есіңізде болсын! Құжаттарыңызды ешкімге бермеңіз, ешқандай жағдайда, көші-қон қызметі мен құқық қорғау органдарының өкілдерінен басқа.

Сіздің төлқұжат тек сіздікі!

Қырағылық, байқампаздық танытыңыз, кез-келген ұсақ-түйекке назар аударыңыз.